Hoe nodig het is om het onderwerp “vliegen met autisme” meer bekendheid te geven blijkt wel uit de verhalen die ik toegestuurd krijg van stewardessen en pursers, verhalen uit de praktijk.
Ik vloog uit Afrika terug naar Schiphol, op de A330. Ikzelf ben Purser (en nevenfunctionaris bij Crew Service Hub) en werk dus achterin het vliegtuig, daar waar de meeste herrie is op de Airbus. Een moeder met een kind van jaar of 10 kwam binnen, zij zaten op de een na laatste rij. Ik zag vrij snel, dat deze jongen repeterende bewegingen maakte met zijn handen, die ik herkende als een mogelijke uiting van autisme. Omdat ik weet, dat dit een veel voorkomende manier is van mensen met autisme, om spanning te ontladen.De moeder reageerde nauwelijks, stelde het kind ook niet gerust en vroeg ons niet om hulp oid. Het kind werd merkbaar onrustiger, vooral toen de motoren gestart werden, de kerosinelucht sterker werd (bekend fenomeen op airbus achterin)en we gingen taxiën.Tijdens take off, zag ik vanaf mijn crewseat dat de jongen nog onrustiger werd, opstond en over zijn moeder heen klom.Zij deed niets om hem te kalmeren. Ik dacht alleen: als hij idd autisme heeft, is het doodeng voor dit kind. Zoveel herrie/geur/vreemde indrukken en niemand die hem iets uitlegt of voorbereidt. Ik heb mijn armen uitgestoken, en terwijl we opstegen rende hij in mijn armen en klom op schoot. Nu zat hij in ieder geval, dat was beter dan in een gangpad staan tijdens take-off.Ik heb rustig gepraat, over zijn rug geaaid en toen ontspande hij wat, ook al verstond hij me niet.Toen het Fasten Seatbelt signaal uitging, wilde hij me niet meer loslaten.Enige tijd later, ben ik met zijn moeder gaan praten. Ik vroeg haar: kan het zijn dat uw kind autisme heeft, ik herken nl. dingen qua gedrag van hem, die ik bij mijn eigen kind ook zie. Zij bevestigde dit.Hierop heb ik haar geadviseerd dit bij een volgende vlucht aan te geven.Crew/ground staff kan dan hierop anticiperen:Geen stoel reserveren vlakbij vliegtuigmotor (herrie)Geen stoel achterin een airbus (bekend dat het lawaai hier de 80 decibel overstijgt), bovendien is het toilet achterin voor elk kind heel eng: wanneer je doortrekt is het geluid ook bijzonder hard)Crew kan wat dingen uitleggen: waarom is er herrie, hoe lang duurt dit, of waarschuwen wanneer er turbulentie is, oogje in het zeil houden etc.
Vervolgens landden we in Amsterdam, waar het vroor. Het kind had alleen een t-shirtje aan. Hij durfde niet uit te stappen, omdat hij mij inmiddels goed herkende kon ik hem wel met rustige stem naar buiten kletsen. En heb ik een deken om hem heen gedaan, wetende dat kinderen met autisme ook zeer gevoelig zijn voor temperatuurverschillen.===
Recent had ik een Nederlandse jongeman (denk jaar of 25) die op de lijst stond als ‘pap needing assistance’ . Er was echter geen rolstoel/minicar besteld voor hem en er stond geen informatie bij over waar hij precies hulp bij nodig had. Het grondpersoneel wist ook niet welke vorm van assistentie hij nodig had. Ik vroeg hem direct bij het instappen: “ waar heeft u hulp bij nodig?”Toe zei hij: “ ik heb autisme en kan soms ineens de weg niet meer vinden” .Ik snapte dat hij eigenlijk bedoelde: “ door de spanning die ik ervaar, doordat ik ga vliegen en in een onbekende situatie beland, kan ik door de stress misschien overprikkeld raken, en dan kan ik wel wat hulp gebruiken.”
Recent kwam mij een incident ter sprake, waarbij een autistische jongeman, die met zijn vader reisde, zo over zijn toeren ging van de stress, dat zijn eigen vader hem ‘plat’ heeft moeten spuiten.In dit soort situaties, zou het zo fijn zijn wanneer deze mensen een code hebben, zodat wij (onopvallend) al een oogje in het zeil kunnen houden en kunnen anticiperen .==Vandaag hartverscheurend tafereel aan boord gehad. Gezin met 3 kinderen kwam overstuur aan boord. Jongetje stortte zich huilend en schreeuwend in de C-class op de grond van vliegangst. Ik heb hem geprobeerd te kalmeren en was er meer tijd geweest, was dat misschien gelukt. Maar we móesten weg ivm doorverbindingen. Het gezin besloot stiefvader en jongetje niet mee te laten gaan En halsoverkop vliegtuig te verlaten. Hierna hoorde ik pas dat hij autistisch was.Op de grond was het behoorlijk chaotisch geweest met 3x gate change, grond staff gestrest (begrijpelijk) waardoor het kind waarschijnlijk zo geprikkeld is geraakt, met dit als gevolg.Het gezin gaat nu zonder stiefvader en zoon/broer kerst vieren bij haar vader/opa.
Even’ op familiebezoekVliegen naar Paramaribo is nooit standaard. De passagiers zijn gezellig druk en er gebeurt altijd wel iets bijzonders. Tijdens het nogal hectische instapproces zie ik in mijn ooghoek een vrouw op de achterste rij zitten. Ze ziet er gespannen uit en is druk in de weer met een meisje, dat weggedoken in haar stoel zit. Ik heb op dat moment helaas weinig tijd om een praatje te maken.Zodra het iets rustiger is ga ik bij haar langs. Het valt me direct op dat het meisje geen oogcontact wil maken en boos weg kijkt. De moeder ziet er moe uit en verzucht dat de stress haar dochter bijna teveel werd. ‘We gaan elk jaar op familiebezoek naar Suriname. Maar mijn dochter heeft autisme en alle onrust van het reizen is zwaar voor haar’. Het kostte de moeder alle energie om haar dochter weer tot bedaren te brengen.Ik vraag haar wat ik voor haar kan betekenen, en krijg het soort adviezen die ik zelf ook geef in verband met mijn autistische zoon: wees duidelijk, forceer geen oogcontact en geef informatie als je ziet dat ze onrustig wordt en het niet begrijpt. Daarom vertel ik haar van te voren wat er qua service gaat gebeuren en loop extra langs als er turbulentie is. Ook bied ik aan om hen te helpen bij het uitstappen. De dochter ontspant langzaam en ze kunnen eindelijk een beetje genieten.De moeder is opgelucht dat iemand met haar mee wil denken. Hulp zit vaak niet in de grote dingen, maar juist die kleine steun is zo nodig. Meestal staan dit soort bijzonderheden over passagiers op onze Passenger Information List (PIL). We weten op die manier al voor vertrek of iemand een rolstoel nodig heeft of terminaal ziek is en kunnen daar op anticiperen. Helaas kon ik over deze mensen niets op de PIL vinden.Omdat ze erg open is over de handicap van haar dochter, vraag ik aan haar of het voor haar niet prettig zou zijn als we als crew deze informatie al van te voren zouden krijgen. Ik had dan in een eerder stadium voor meer rust kunnen zorgen, waardoor het stress-niveau hopelijk minder hoog opgelopen was. Dan zucht ze vermoeid: ‘Ach mevrouw, u weet niet hoe vaak ik dat al geprobeerd heb. Maar elke keer krijg ik te horen dat dat om privacy-redenen niet mag’.
Autisme is lastig herkenbaar en moeilijk in een hokje te vangen is. Maar de juiste informatie vooraf kan helpen om de situatie beter in te schatten en de juiste hulp te bieden. Daarom is de DPNA-code van essentiële waarde: een mooie hulpbron voor zowel passagiers als de crew! En tegenwoordig ook het Hidden Disabilities Sunflower keycord. De verhalen stammen uit 2017 en gelukkig is er al heel veel verbeterd. Stichting Vliegen met Autisme blijft zich inzetten voor nog meer verbeteringen. Voor ontspanning aan boord kijk ook eens op www.vliegenmetautisme.nl/shop-1
Comments